سهام یک نوع ورقه بهادار است که نشان‌دهنده مالکیت و ادعای دارنده آن بر بخشی از یک شرکت و درآمدها و دارایی های آن است. از تعاریف مهم در بازار بورس ایران که بیشتر در حوزه تحلیل بنیادی کاربرد دارد انواع ارزش های سهام یک شرکت است. در ادامه به شرح 6 نوع ارزش سهام پرداخته می شود:

ارزش اسمی یا Par Value

ارزش اسمی یک سهم عادی، بهایی است که سهم به آن مبلغ انتشار یافته است. ارزش اسمی در ایران در حال حاضر برای هر سهم ۱۰۰۰ ریال می باشد که روی برگه سهام شرکت ها نیز می بایستی نوشته شود. تعیین ارزش اسمی و قید آن بر روی ورقه سهم، هرگز به این معنا نیست که سهم حتما می بایست به قیمت اسمی به فروش برسد، بلکه با توجه به وضع بازار و شرایط شرکت ممکن است سهام به قیمت های بیشتر یا کمتر از ارزش اسمی آن به فروش بروند. .

سهام با کسر، فروخته شده است:

در مواردی که سهام در بدو امر به مبلغی کمتر از ارزش اسمی به فروش می رسد، می گویند. انتشار و فروش سهام با قیمتی کمتر از ارزش اسمی آن در بسیاری از کشورها از جمله ایران، ممنوع می باشد.

سهام با صرف، فروخته شده است:

در مواردی که سهام در بدو امر به مبلغی بالاتر از ارزش اسمی آن به فروش رسد، می گویند.

ارزش دفتری یا Book Value

عبارت است از ارزش حسابداری سهام در دفاتر شرکت و شامل جمع حقوق صاحبان سهام شرکت می شود که با تقسیم آن بر تعداد سهام، ارزش دفتری هر سهم به دست می آید.

ارزش بازار یا Market capitalization

قیمت فروش سهام در بازاراست، ارزش بازار هر سهم در واقع قیمت جاری آن در بازار سهام می باشد.

این ارزش را عرضه و تقاضا مشخص می کند.

ارزش انحلال یا Liquidation value

چنانچه تمامی دارایی های فیزیکی و مشهود شرکت به ارزش روز به فروش برسد و پس از آن تمام بدهی های شرکت از محل آن پرداخت گردد و سپس مبلغ باقی مانده را بر تعداد سهام شرکت تقسیم نماییم. ارزش انحلال شرکت به این معناست که اگر شرکت ورشکسته شود و کلیه دارایی های آن را به قیمت روز بفروشند و بدهی ها را پرداخت نمایند، چه میزان می شود. اطلاع از ارزش انحلال هر سهم شرکت از این نظر حایز اهمیت است که اگر ارزش انحلال هر سهم از قیمت جاری سهام بالاتر باشد، سرمایه گذار مطمئن است که بعد از خرید سهام چنانچه شرکت ورشکست شود و کلیه دارایی های فیزیکی و مشهود شرکت به فروش برسد، بیشتر از ارزشی خواهد بود که سرمایه گذار برای هر سهم آن در بازار پرداخت کرده است. بنابراین به عنوان نوعی بیمه برای سرمایه گذار عمل می کند. در محاسبه ارزش انحلال میزان دارایی های غیرمشهود شرکت اثری ندارد، به این دلیل که در صورت ورشکستگی شرکت، دارایی های غیرمشهود قابل فروش نیستند و هیچ ارزشی ندارند. بنابراین فقط می بایستی ارزش دارایی های مشهود محاسبه شود.

ارزش جایگزینی یا Replacement value

این ارزش به این معناست که اگر کلیه دارایی های شرکت را بر اساس قیمت روز بخواهیم جایگزین نماییم، چه میزان هزینه در بردارد. یا به عبارت دیگر هزینه ایجاد و ساخت یک شرکت مشابه که به طور مثال ۱۰ سال پیش احداث شده است چه میزان می باشد و با تقسیم آن بر تعداد سهام شرکت، ارزش جایگزینی به ازای هر سهم به دست می آید که می توان آن را نسبت به قیمت جاری سهام در بازار مقایسه نمود. بدیهی است که رابطه ارزش جایگزینی هر سهم و نرخ تورم، مستقیم است یعنی هر چه تورم بیشتر شود، ارزش جایگزینی سهام را نیز افزایش می یابد. به طور مثال کارخانه ای که ۱۰ سال پیش توسط شرکتی ساخته شده است ارزش جایگزینی آن در حال حاضر به اندازه نرخ مرکب تورم افزایش یافته است. لازم به ذکر است این ارزش برای معامله گران نوسان گیر و سرمایه گذاران کوتاه مدت کاربرد خاصی ندارد و بیشتر برای سرمایه گذاران بلند مدت و مخصوصا سهامداران عمده شرکت مفید است.

ارزش ذاتی یا Intrinsic value

ارزش ذاتی ارزش واقعی و منطقی سهام است. به این معنا که سهام ذاتا با توجه به میزان دارایی ها و بدهی ها و انتظار سودآوری سهام، چقدر می ارزد.
ارزش ذاتی با ارزش جاری آن معمولا متفاوت است و همین امر فرصت مناسب جهت سرمایه گذاری ایجاد می نماید و بازار همیشه ارزش ذاتی سهام را به موقع تشخیص نمی دهد ولی در یک بازه بلند مدت همیشه قیمت جاری سهام به طرف میانگین ارزش ذاتی سهام میل می کند. بنابراین نمی توان دقیقا محاسبه کرد که چه زمانی قیمت سهام به ارزش ذاتی آن نزدیک می شود ولی می توان مطمئن بود که این اتفاق در آینده به وقوع خواهد پیوست. البته لازم به ذکر است سرمایه گذاران می بایستی بدانند که وجود ارزش ذاتی سهام به این معنی نیست که قیمت سهام نباید یا نمی تواند بیشتر از ارزش ذاتی خود بالا برود بلکه قیمت سهام تحت عوامل متعددی مثل شرایط هیجانی، جو روانی حاکم بر بازار، شرایط اقتصادی، شایعات وجود سرمایه گذاران غیرحرفه ای و … می تواند حتی تا چندین برابر قیمت ذاتی سهام را بالا ببرد و این مسئله به این معنا نیست که تحلیلگر ارزش ذاتی سهام را اشتباه حساب کرده است بلکه قیمت سهام دارای حباب شده است.

گردآورنده: فاطمه حیدری