پليمرها (Polymers):
بَسپار یا پلیمر به ماده‌ای گویند که شامل مولکول‌های بزرگی است و از به هم پیوستن واحدهای کوچک تکرار شونده که تکپار یا مونومر نامیده می‌شود، ساخته شده‌است.
پليمرها ممکن است آلي یا مصنوعی (organic ) ،غيرآلي یا طبیعی (inorganic)و آلي ـ فلزي (organometallic ) باشند. ازديدگاه نحوه ي به وجود آمدن ممکن است مصنوعي يا طبيعي باشند .پليمرها ازجمله ي مواد ضروري براي بسياري از صنايع از جمله : چسب ها (adhesives ) ، مصالح ، ساختماني ، کاغذ، لباس ، الياف ، پوشش ها ، پلاستيک ها ، سراميک ، بتون ، کريستال مايع ، مقاومت هاي نوري و …هستند .پليمرها درعلومي همچون : تغذيه ، مهندسي ، بيولوژي ، داروسازي ، کامپيوتر ،اکتشافات فضايي ، بهداشت و محيط زيست اهميت دارد.

پليمرهاي غيرآلي که به صورت طبيعي وجود دارند شامل :الماس ها ، گرافيت ، آزبست (پنبه ي نسوز )،شن، عقيق ، فلدسپار ، ميکا ،کوارتز ، تالک و … مي شوند.

پليمرهاي آلي که به صورت طبيعي يافت مي شود عبارت اند از :پلي ساکاريدها (پلي کربوهيدرات ها )مانند :نشاسته و سلولز ، نوکلئيک اسيدها و پروتئين ها.

پليمرهاي غيرآلي، مصنوعي عبارت اند از :نيتريد بور (Boron nitride )، بتون (Concrete )،بسياري از ابر رسانه هاي دما بالا و شماري از شيشه ها.

پلي سيلوکسين ها (Polysi loxanes )که به سيلوکسين نيز معروف اند. نمونه اي از پليمرهاي آلي ـ فلزي محسوب مي شود که به صورت مصنوعي تهيه مي گردد.

پليمرهاي مصنوعي که در ساختار برخي وسايل استفاده مي شود به طور قابل ملاحظه اي از فلزات سبک ترند. اين مواد به کاهش ميزان مصرف سوخت در وسايل نقليه و سفينه هاي فضايي کمک مي کند . زماني که به نسبت برابر وزني ازپليمر به جاي فلز استفاده کنيم مواد پليمري حتي از فلز نيز بهتر کار مي کنند .مثلاً درمورد کشش. مواد پليمري باپيشرفت هاي انجام شده توانايي استفاده براي اهداف مهندسي به عنوان مثال :يراق آلات ، بلبرينگ ها و غشاهاي ساختاري را پيدا کرده اند .
دسته بندی پلیمرها از نظر حرارتی:
گرمانرم : ترموپلاستیک ها مواد آلی هستند که با افزایش دما بدون تغییر شیمیایی ذوب می‌شوند. این پلیمرها را می‌توان به دفعات ذوب و دوباره جامد نمود. گرمانرم‌ها را می‌توان به طور پیوسته در چرخه ذوب/انجماد قرار داد. این ویژگی، گرمانرم‌ها را قابل بازیافت می‌سازد.
مثال: پلی اتیلن، پلی پروپیلن، پلی استایرن و…
کاربرد: کاربردهای صنعتی نظیر لوله‌ها و تجهیزات انتقال، تجهیزات الکتریکی، پوشش‌ها، اتصالات
گرماسخت: ترموست ( Themoset) به پلیمرهایی گفته می‌شود که در اثر اعمال حرارت در آنها پیوندهای عرضی با واکنش‌های شیمیایی ایجاد می‌شود و در نتیجه وزن مولکولی متوسط آنها بالا رفته و به حالت یکپارچه صلب درمی‌آیند. این پلیمر هنگامی که در قالب شکل گرفت. دیگر مجددا ذوب نمی شود و به علت شبکه سه بعدی کاملا سخت و محکم هستند.
مثال: سیلیکون ها، پلی استرها، فنولیک ها
کاربرد: لوله‌ها، شیرها، پمپ‌ها، ظروف، پوشش‌های محفاظ، عایق‌کاری، چسبنده‌ها و …
پلیمرها از نظر کاربردی:
• پلاستیک های کالایی: بیشترین تولید را دارند و بسیار ارزان می باشند.
شامل چهار پلیمر: پلی اتیلن PE، پلی پروپیلن PP، پلی وینیل کلراید PVC و پلی استایرن PS.
• پلاستیک های شبه کالایی: این پلاستیک ها کمتر از دسته اول تولید می شوند و گران تر می باشند.
شامل: اکریلونیتریل- بوتادین استایرن ABS، پلی متیل متااکریلات PMMA ، پلی اتیلن ترفتالات PET و مشتقات سلولزی
• پلاستیک های مهندسی که پایداری بیشتری دارند و در مصارف مهندسی به کار می روند. قیمت آنها از دسته دوم بیشتر و جایگزین بعضی آلیاژهای فلزی می شوند.
شامل: نایلن ها (–NH-CO-)، پلی استال ها (–R-O-)، پلی کربنات ها
• پلاستیک های ویژه مانند تفلون (PTFE)، پلی فنیلن اکسید (PPO) دارای خواص ویژه ای مانند مقاومت شیمیایی، مقاومت حرارتی، ضریب اصطکاک پائین بوده و تولید آن ها نسبتا کم و در انحصار شرکت های محدودی هست.
برگرفته از کتاب: تکنولوژی پلیمرها از محمدحسین رفیعی فنود
گردآورنده: فاطمه حیدری